Zesde Passwerk Lifetime Achievement Award uitgereikt aan Toon DeVriendt
- passwerk
- 18 jan 2023
- 5 minuten om te lezen
Op donderdag 17 november 2022 vond onze 6e uitreiking van de Passwerk Lifetime Achievement Award plaats met als laureaat: Toon DeVriendt. Dit jaar mochten we meer dan 100 gasten feestelijk ontvangen. Meer dan een geslaagde avond dus!
Toon is afgestudeerd als orthopedagoog aan de Katholieke Universiteit Leuven. Toen hij begin jaren ’70 op de afdeling Kinder- en jeugdpsychiatrie in Groningen werkte, kwam hij voor het eerst in contact met kinderen met autisme. Sindsdien is Toons’ interesse voor het thema autisme blijven groeien en liet het hem nooit meer los. Tijdens zijn loopbaan heeft hij dan ook drie ‘huizen’ opgericht – in team – om kinderen, jongeren en volwassenen met een autismespectrumprofiel te ondersteunen. Dit levenswerk van Toon gaf onze Raad van bestuur meer dan voldoende argumenten om hem tot verdiende laureaat van de Passwerk Lifetime Achievement Award 2022 te benoemen.
Hieronder kan u het inspirerende diepte-interview over zijn leven, zijn loopbaan en zijn uitzonderlijke inzet voor de autismegemeenschap lezen.
Gefeliciteerd met je award. Hoe voel je je bij deze erkenning?
“Uiteraard voel ik me zeer vereerd met het toekennen van deze award. Het is een duidelijke erkenning van mijn jarenlange werk, studie en inzet voor de vele mensen met autisme die ik ontmoet heb en die ik hopelijk ook wat vooruit geholpen heb in hun leven.”
Heb je in het verleden al eens andere awards of prijzen gewonnen? Zo ja, in welk verband ontving je deze?
“Ik heb altijd veel erkenning gekregen voor mijn autiwerk, dit zowel vanwege mijn collega’s als vanwege vele ouders. Maar het is wel de eerste keer dat ik echt hiervoor een award toebedeeld krijg.”
Kan je kort vertellen wat jouw link is met het thema autisme? Welke rol neem je hierin op?
“Tijdens mijn loopbaan heb ik altijd al een grote interesse gehad in de autismeproblematiek. Ik heb me hierin theoretisch verdiept en ook enkele artikels hieromtrent gepubliceerd. Maar ik ben vooral een man van de praktijk. Tijdens mijn werk op de afdeling Kinder-en jeugdpsychiatrie van het UZ Gasthuisberg te Leuven lag het accent op de vroegdiagnostiek en de oriëntatie van ouders naar verdere aangepaste hulpverlening. Daarnaast heb ik, tezamen met een grote groep medewerkers De Speling, Autigone en Huis 3 opgericht en verder uitgebouwd. De Speling is een kleinschalige voorziening voor jongeren met autisme (12 – 21 jaar). Autigone en Huis 3 zijn twee woonvoorzieningen voor volwassenen met autisme.”
Wanneer ben je voor het eerst in contact gekomen met iemand met autisme?
“Toen ik Groningen werkte (1974), werd mij gevraagd een vijfjarig autistisch jongetje en zijn moeder te begeleiden. Ik ging veel lezen rond autisme maar ook zij leerden mij, elk op hun eigen manier, veel rond wat autisme is, hoe hen eventueel te helpen en hoe hen niet te benaderen.”
Wanneer en hoe ben je met Passwerk in contact gekomen?
“Het contact met Passwerk is eigenlijk op gang gekomen toen ik op pensioen ging. Beroepsmatig ben ik daar niet zozeer mee bezig geweest. Via een vriendin van mijn vrouw kende ik Passwerk al van dichterbij. En ik vond het toch wel altijd een sympathiek project in die zin dat dit ook heel goed aansluit bij een veranderde benadering van mensen met autisme, dat men niet alleen kijkt naar beperkingen maar dat men zich richt op de sterktes en hoe we die naar boven kunnen laten komen. En ja, daarom vind ik het ook een super project.”
Wie of wat inspireert jou, en waarom?
“Tijdens mijn loopbaan heeft Prof. K. Pyck, hoogleraar Kinder-en jeugdpsychiatrie aan de KU Leuven, mij steeds uitgesproken gestimuleerd en gesteund in mijn autiwerk. Door meerdere internationaal gerenommeerde autismedeskundigen uit te nodigen voor lezingen en gastcolleges in Leuven, bracht hij heel wat nieuwe auti-inzichten naar Vlaanderen. En dat heeft er zeker toe geleid dat er in Vlaanderen nu ruime aandacht is voor mensen met autisme.”
Wat zijn jouw grootste drijfveren in het leven? En zijn er misschien nog dromen die je hebt?
“Ik ben altijd nogal een sociaal bewogen iemand geweest, dus anderen helpen staat nogal voorop. Materieel welzijn is uiteraard meegenomen, maar heb ik altijd zeer relatief gevonden. En liefde begint eigenlijk een beetje bij eigenliefde: jezelf graag zien, jezelf op tijd rust en genot gunnen, is het beste vertrekpunt om aan anderen te ‘kunnen geven’.”
Denk je dat we als maatschappij vandaag de dag beter omgaan met autisme dan 10 jaar geleden? Wat is volgens jou het grote verschil?
“Vast en zeker, ook al kan het nog altijd beter. Niet vergeten, in mijn beginperiode als orthopedagoog (begin jaren 70) werd nog vaak erg beschuldigend gekeken richting ouders. Later, vanaf de jaren 80/90 ging men autisme meer begrijpen vanuit een cognitieve invalshoek en kwamen er stilaan meer en meer specifieke voorzieningen voor mensen met autisme. Hierbij kwam aanvankelijk het accent te liggen op de aangepaste leer-en begeleidingsaanpak, dit weliswaar binnen de beslotenheid van de specifieke voorziening. Ik denk dat we nu geëvolueerd zijn naar een meer maatschappelijk geïntegreerde visie waarin het accent minder ligt op de beperkingen van autisme en meer op de (h)erkenning van het ‘anders’ zijn en hun eventuele specifieke sterke kanten. Passwerk is hier als organisatie een duidelijk voorbeeld van.”
In welke mate denk je dat de visie rond autisme vanuit een medisch oogpunt is geëvolueerd?
“Ik weet nog in het begin rond de jaren ’70, toen werd autisme sterk gezien als samenhangend met een mentale beperking. In de jaren ’80 zijn we ook meer en meer gaan zien dat dat ook bij normaal begaafde kinderen was en niet alleen bij kinderen maar ook bij jongeren en later ook bij volwassenen. Vroeger werd autisme ook vooral gezien als een problematiek bij mannen en niet bij vrouwen en dat is een bevinding die helemaal achterhaald is. Er zijn heel veel hoogopgeleide vrouwen met verantwoordelijke functies die ook autisme hebben en waar dat zich dan ook op een andere manier vertaalt. Dat vind ik dus wel belangrijk. De hele kijk op autisme is zo aan het veranderen en toch zie je nog heel wat projecten waar men aan die oudere theorieën nog vasthoudt.”
Er is ook een biografie over jou geschreven. Hoe verliep de samenwerking tussen jou en de schrijver Cas Raaijmakers?
“Heel aangenaam en bij momenten best pittig om zo samen met iemand eens gestructureerd terug te kijken op je leven. En ja, “gestructureerd” was het want Cas liet me bij momenten geen ontsnappen. Hij vroeg door, beminnelijk, en soms licht dwingend. Gelukkig liet hij me af toe toch de ruimte om “stop” te zeggen: dit blijft voor mezelf. Dank je wel, Cas.”
Hoe zou je deze award willen gebruiken om anderen te inspireren?
“Ik zou zeggen: het is de moeite waard om je in te zetten voor een bepaald doel, om ervoor te gaan. Ook al is dat niet altijd gemakkelijk. Ik hoop dat in mijn directe omgeving vooral mijn kinderen en kleinkinderen daar een stuk inspiratie aan zullen overhouden en dat ze zich inzetten voor anderen. Er zijn natuurlijk heel veel levensdoelen maar zelf vind ik toch wel altijd heel belangrijk: zorg voor elkaar, zorg voor anderen.”
Is er verder nog iets dat je zelf nog graag zou willen toevoegen aan dit interview?
Uiteraard zou ik nog veel kunnen vertellen, maar één ding wil ik hier toch nog uitdrukkelijk aan toevoegen. Deze award is een mooie erkenning voor mijn inzet gedurende al die jaren voor mensen met autisme. Maar mijn inzet werd mede gedragen door de vele teamleden, dit zowel op de afdeling Kinder-en jeugdpsychiatrie in Leuven als in het Begeleidingscentrum voor personen met autisme. Zij delen in deze award.
Wilt u een exemplaar van de biografie van Toon DeVriendt winnen?
Mail uw voornaam, naam, naam van organisatie/bedrijf, alsook het adres waarnaar we eventueel de biografie mogen opsturen naar rojda.altindis@passwerk.be met in het onderwerp als vermelding ‘biografie van Toon DeVriendt’. De eerste drie reacties krijgen een exemplaar van de biografie toegestuurd.
